Od XV wieku dworek szlachecki osiągał jeszcze wyższe dochody za sprawą pańszczyzny

Folwark to inna nazwa wielkiego gospodarstwa rolnego, które powstawały od XII wieku. Początkowo zajmowały się uprawą roślin, np. zbóż. Od XIV wieku w folwarku zaczęto hodować zwierzęta. Folwark był takim współczesnym gospodarstwem towarowym, czyli produkującym towary (żywność) na zbyt.

Siedzibą folwarku był dwór. Poza tym majątek ziemski obejmował inne grunty i nieruchomości. Niekiedy po przeciwnej stronie znajdował się mniejszy dworek, w którym mieszkał jeden z synów gospodarza. On też miał swoją posiadłość wchodzącą w skład ziem ojca.

Pierwsze folwarki zakładali duchowni: biskupi, księża, klasztory. Później wykształciły się folwarki świeckie. Powstawały one z gruntów przekazanych szlachcicowi przez władcę w ramach przywileju (np. żeby przekonać go do udziałowi w wojnie lub zagwarantować sobie jego głos podczas elekcji) albo zasług.

W czasach renesansu folwark znacznie się rozwijał. Wynikało to z rosnącego zapotrzebowania na zboże w Europie Zachodniej (ludzie żyli coraz dłużej, więc potrzebowano więcej żywności). Pracę w folwarku wykonywali chłopi, którzy byli zmuszeni do pracy (np. w zamian otrzymywali narzędzia albo mogli uprawiać część gruntów na swoje potrzeby).

W XV wieku polski dwór wprowadził pańszczyznę, czyli odrobkową formę renty feudalnej (wcześniej obowiązywała naturalno-czynszowa - chłop uiszczał opłatę w postaci części plonów).